Trong sản xuất cà chua, việc phòng bệnh sớm và chủ động luôn là nguyên tắc cốt lõi để duy trì năng suất ổn định và chất lượng trái đồng đều. Tuy nhiên, không phải lúc nào thuốc phòng bệnh cũng đạt hiệu quả như mong muốn, đặc biệt trong các điều kiện bất lợi như độ ẩm cao, mưa kéo dài, hay sự xuất hiện ngày càng nhiều dòng vi sinh vật có sức đề kháng mạnh với thuốc.
Trong mô hình trồng cà chua nhà màng, cây trồng được bảo vệ khỏi mưa gió và một phần sâu hại, nhưng lại phải đối mặt với những áp lực mới như độ ẩm cao, nhiệt độ dao động mạnh, và sự tích lũy của nấm bệnh trong môi trường khép kín. Điều này đòi hỏi người trồng phải chủ động hơn trong việc phòng bệnh và tăng cường sức đề kháng cho cây. Một trong những giải pháp đang được nhiều nhà màng áp dụng là phun Silic định kỳ. Không chỉ đơn thuần là một yếu tố vi lượng, Silic hoạt động như một chất kích thích sinh học giúp tăng cường cấu trúc mô thực vật, giảm hiện tượng mất nước, chống nấm và hạn chế tác động bất lợi từ môi trường. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả của Silic, việc sử dụng đúng thời điểm và đúng tần suất là yếu tố then chốt.
Bo và Silic đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng cấu trúc da trái, đảm bảo quá trình giãn nở và hóa gỗ diễn ra đồng đều. Trong khi Bo giúp duy trì sự gắn kết giữa các tế bào và thúc đẩy quá trình phân chia mô, thì Silic lại tạo lớp khung bền vững bảo vệ lớp biểu bì khỏi tổn thương cơ học. Chính vì vậy, việc phối hợp hai yếu tố này một cách hợp lý sẽ tạo ra điều kiện tối ưu để lớp lưới phát triển rõ nét, đều khắp và ít gặp lỗi như đứt lưới, méo vân hay rạn nứt bất thường.
Không giống như các biểu hiện thiếu hụt rầm rộ của đa lượng, tình trạng thiếu Silic diễn ra âm thầm và dễ bị đánh đồng với các vấn đề khác như thiếu canxi, sốc nhiệt hoặc rối loạn nước tưới. Tuy nhiên, hậu quả để lại là không nhỏ: từ hiện tượng nứt trái, lưới mờ cho đến tổn thương vỏ và suy giảm khả năng chống chịu. Chính vì vậy, nhận biết sớm các dấu hiệu thiếu Silic sẽ giúp người trồng dưa chủ động can thiệp sớm, tránh được các thiệt hại khó lường khi cây bước vào giai đoạn quyết định.
Trong quá trình nuôi trái, nhất là ở các loại cây có giá trị thương phẩm cao như dưa lưới, cà chua hay ớt chuông, việc bổ sung dinh dưỡng vi lượng nhằm tăng cường chất lượng trái luôn là mối quan tâm hàng đầu. Trong số các yếu tố dinh dưỡng thường được sử dụng, Silic và Canxi nổi lên như hai thành phần đóng vai trò thiết yếu trong việc cải thiện độ cứng, hạn chế nứt trái và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch.
Silic không chỉ là dưỡng chất hỗ trợ mà còn đóng vai trò như “khung đỡ sinh học” trong thân cây. Khi được cung cấp đúng dạng và đúng thời điểm, Silic giúp gia cố thành tế bào, tăng độ liên kết giữa các lớp mô dẫn và mô nâng. Nhờ đó, cây phát triển thân thẳng, chắc khỏe, chống chịu tốt hơn trước gió mưa và giảm hẳn tình trạng đổ ngã. Đây là giải pháp đang được áp dụng hiệu quả tại nhiều vùng trồng rau màu quy mô lớn, cả trong nhà màng và ngoài đồng ruộng.
Dù đã áp dụng nhiều biện pháp như tăng cường che lưới, tưới nhỏ giọt, phun sương hoặc sử dụng phân bón lá có bổ sung vi lượng, nhiều nhà vườn vẫn nhận thấy cây phục hồi chậm và dễ tái héo sau mỗi đợt nắng gay gắt. Nguyên nhân nằm ở chỗ: các biện pháp bên ngoài chỉ giúp làm dịu triệu chứng, trong khi gốc rễ vấn đề là sự mất cân bằng nội tại của cây trước biến động nhiệt độ và độ ẩm đột ngột. Khi nhiệt độ không khí vượt quá khả năng điều tiết của lá và rễ, cây sẽ rơi vào trạng thái stress cấp tính, không còn hấp thu phân bón hiệu quả, thậm chí ngừng sinh trưởng tạm thời.
Thông thường, sau mưa, người trồng chỉ tập trung xử lý nấm bệnh bằng các hoạt chất hóa học hoặc vi sinh như Trichoderma. Tuy nhiên, điều này chỉ giải quyết phần ngọn của vấn đề. Để cây phục hồi thật sự, cần tái tạo lại khả năng hấp thu dinh dưỡng từ gốc rễ. Muốn vậy, rễ phải phát triển lại lông hút, khôi phục hoạt động của màng tế bào và làm việc trở lại như trước khi úng. Đây là giai đoạn cây cực kỳ nhạy cảm, dễ mất đà phát triển nếu không được hỗ trợ đúng cách. Với tình trạng này, Silic được xem như một dưỡng chất hỗ trợ phục hồi rễ rất đáng chú ý.
Trong số các dưỡng chất trung lượng, Silic là một yếu tố được nhiều nhà vườn muốn bổ sung để tăng cường sức khỏe cây trồng: từ dưỡng mô, chống sốc, giữ trái đến tăng độ cứng thân – rễ. Tuy nhiên, phần lớn các loại Silic trên thị trường hiện nay đều tồn tại ở dạng bột hoặc muối, khó hòa tan hoàn toàn và rất dễ tạo cặn trắng khi pha vào bồn tưới. Hậu quả là béc nhỏ giọt bị nghẹt, đường ống đóng màng, gây gián đoạn tưới và ảnh hưởng đến cả hệ thống kỹ thuật đang vận hành trơn tru.
Trong số các dưỡng chất có khả năng cải thiện cấu trúc mô vỏ, Silic là yếu tố ngày càng được quan tâm. Không chỉ củng cố thành tế bào, Silic còn giúp ổn định quá trình phát triển trái, điều tiết cân bằng nước và giảm hiện tượng rối loạn sinh lý trong giai đoạn trái lớn nhanh. Khi được bổ sung đúng dạng và đúng thời điểm, Silic có thể giúp cây ăn trái hình thành lớp mô vỏ vững chắc, đàn hồi tốt, từ đó giảm đáng kể nguy cơ nứt trái ngay cả trong điều kiện thời tiết bất lợi.
